ΔΝΤ : Ποιος, Που, Πότε, Γιατί

Καθώς η Ελλάδα βαίνει αναπόφευκτα με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο προς τη «συνδρομή» του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), είναι εξαιρετικά χρήσιμη η ανάλυση της ιστορίας, της φύσης και του τρόπου δράσης αυτού του διεθνούς θεσμού για την άντληση ωφέλιμων διδαγμάτων και στρατηγικών αντίστασης και δράσης από τα κινήματα.

Το ΔΝΤ είναι, μαζί με την Παγκόσμια Τράπεζα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου, βασικό θεσμικό υπόβαθρο του διεθνούς καπιταλιστικού συστήματος. Ο υποτιθέμενος στόχος του είναι η σταθεροποίηση των διεθνών νομισματικών ισοτιμιών και η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης των 186 κρατών – μελών του. Οι ψήφοι στα όργανα διακυβέρνησής του μοιράζονται ανάλογα με τις οικονομικές συνεισφορές των μελών του με τις ΗΠΑ να έχουν το 16,77% των συνολικών ψήφων και δικαίωμα βέτο.

Στην πράξη το ΔΝΤ είναι ένας διεθνής μηχανισμός διάσωσης χωρών στα πρόθυρα της πτώχευσης, δηλαδή χωρών που δεν έχουν περιθώρια δανεισμού από την καπιταλιστική αγορά. Ως αντάλλαγμα για τον δανεισμό τέτοιων χωρών ο διεθνής αυτός οργανισμός παρεμβαίνει ευθέως στα εσωτερικά οικονομικά τους και υποχρεώνει σε αυστηρή εφαρμογή μονεταριστικού / νεοφιλελεύθερου τύπου οικονομικής πολιτικής. Η πλειοψηφία των χωρών, που έχει δεχθεί παρέμβαση του ΔΝΤ, έχει οδηγηθεί σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, εξαφάνισης των κοινωφελών κρατικών υποδομών, ξεπουλήματος του εθνικού πλούτου, εξαθλίωσης της εργασίας και χρόνιας οικονομικής στασιμότητας. Το 2007 και λίγο πριν την εμφάνιση της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης οι ισχυρές χώρες με κυρίαρχες τις ΗΠΑ «έριξαν» πολλά κεφάλαιο στο Ταμείο, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες ανάγκες «διάσωσης» κρατών.

Η οικονομική βοήθεια του ΔΝΤ δίδεται στις αιτούμενες χώρες υπό τη μορφή δανεισμού με χαμηλά σε σχέση με την αγορά επιτόκια και υπό συγκεκριμένους όρους. Αιχμή του δόρατος των όρων αυτών είναι τα «Προγράμματα Δομικής Προσαρμογής». Οι πιο σοβαρές προβλέψεις τέτοιων προγραμμάτων είναι :

• Η σμίκρυνση του κυρίως δημόσιου τομέα με απολύσεις προσωπικού, μείωση αποδοχών, περικοπή εξόδων και εισαγωγή ιδιωτικο – οικονομικών κριτηρίων λειτουργίας.
• Η συλλήβδην απαλλοτρίωση του ενεργητικού της κρατικής περιουσίας, ιδιαίτερα εκείνων των κρατικών υποδομών και οργανισμών, που παρέχουν κοινωφελείς υπηρεσίες και η απελευθέρωση όλων των τομέων της οικονομίας από κάθε είδους κρατική ρύθμιση και παρέμβαση.
• Η με μαθηματικούς όρους αύξηση των φόρων, όσο είναι αναγκαίο για την κάλυψη των εσόδων που λείπουν από τον κρατικό προϋπολογισμό και η μείωση των φόρων που αφορούν την επιχειρηματική δραστηριότητα.
• Η γενικότερη κατάργηση όλων των πολιτικών, που επιβάλλουν ρυθμίσεις και περιορισμούς στο κεφάλαιο και στην κερδοφορία του, όπως το εργατικό δίκαιο, με υποτιθέμενο στόχο την οικονομική «ανάπτυξη».
• Η υποτίμηση του εθνικού νομίσματος, κάτι που δεν αποτελεί εναλλακτική επιλογή για την κλειδωμένη στο Ευρώ χώρα μας, με αποτέλεσμα να είναι δεδομένη η λήψη περισσότερων και βαρύτερων μέτρων στις υπόλοιπες παραπάνω περιπτώσεις.

Οι πολιτικές του ΔΝΤ υποτίθεται ότι στοχεύουν στην σταθεροποίηση παραπαιουσών οικονομιών. Στην πραγματικότητα αυτό στο οποίο εμφανώς αποσκοπούν είναι η ταχεία αποπληρωμή των εξωτερικών χρεών της υπό δοκιμασία χώρας στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα αλλά κυρίως η δημιουργία των κατάλληλων συνθηκών, ώστε να γίνει όσο το δυνατόν πιο εύκολη βορά στις επιλογές και στις δράσεις του διεθνούς κεφαλαίου. Τέτοιες πολιτικές, όπου εφαρμόστηκαν, διέλυσαν τον κοινωνικό ιστό των δοκιμαζόμενων χωρών, παρέλυσαν τις οικονομίες τους, κατέστρεψαν τη φύση τους και δημιούργησαν μία χρόνια εξάρτησή τους από εξωτερικά συμφέροντα. Μερικά παραδείγματα ακολουθούν.

Βενεζουέλα – Δεκαετία’80
ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Κάρλος Αντρές Πέρες είχε χαρακτηρίσει το ΔΝΤ «βόμβα νετρονίου, που σκοτώνει τους ανθρώπους και αφήνει όρθια τα κτίρια» – και σύντομα η βόμβα σάρωσε την κυβέρνησή του. Με αφορμή τις αυξήσεις στα εισιτήρια των μέσων μεταφοράς, (ένα από τα μέτρα που επέβαλε το ΔΝΤ προκειμένου να δανείσει τη χώρα) ξέσπασε τον Φεβρουάριο του 1989 πρωτοφανούς βιαιότητας εξέγερση που κόστισε εκατοντάδες ζωές. Η καθοριστική αυτή ιστορική στιγμή διαμόρφωσε τις κοινωνικές συνθήκες που το 1998 οδήγησαν στην εκλογή του φορέα ριζοσπαστικών αλλαγών προέδρου Ούγκο Τσάβες.

Βολιβία – 1980 έως 2003
Το 2003 και μετά από δύο δεκαετίες εφαρμογής των πολιτικών του ΔΝΤ η Βολιβία αντιμετώπιζε όλο και μεγαλύτερη φτώχεια, χρόνια δομική ανεργία και υποαπασχόληση, 8% έλλειμμα, αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Αποτέλεσμα αυτού ήταν να ξεσπάσει κοινωνική εξέγερση, από την οποία ο επιχειρηματίας πρόεδρος που εφάρμοζε τους όρους του ΔΝΤ διασώθηκε, φεύγοντας από το προεδρικό μέγαρο κρυμμένος μέσα σε ασθενοφόρο.

Αργεντινή – Δεκαετία ‘90
Η χώρα – πρότυπο του ΔΝΤ μέχρι την κατάρρευσή της το 2001. Μέσα σε μία δεκαετία ιδιωτικοποιήθηκαν έναντι πινακίου φακής οι πλουτοπαραγωγικές πηγές και οι μεγάλοι τομείς της οικονομίας της χώρας, συμπεριλαμβανομένων των μεταφορών, της υγείας, της ύδρευσης, της ενέργειας, των τηλεπικοινωνιών κτλ σε ξένα κεφάλαια, που διαχειρίστηκαν τους τομείς αυτούς με σκοπό το βραχυπρόθεσμο κέρδος και προχώρησαν σε δεκάδες χιλιάδες απολύσεις. ΜΕ εντολή του Ταμείου απορρυθμίστηκε πλήρως το εργατικό δίκαιο και νομιμοποιήθηκε κάθε εκμετάλλευση των εργαζομένων. Το 2001 ο σοσιαλιστής πρόεδρος της Αργεντινής, εφαρμοστής των πολιτικών αυτών και προνομιακός συνομιλητής του Κλίντον στην περιοχή, διέφυγε με ελικόπτερο, γιατί οι δρόμοι του Μπουένος Άιρες είχαν πλημμυρίσει από εξεγερμένους που τον έψαχναν.

Ινδονησία – 1998
Η επιβολή των πολιτικών του ΔΝΤ στη χώρα οδήγησε σε πτώση του παραγόμενου πλούτου κατά 45%. Άμεσα ξέσπασε βίαιη κοινωνική εξέγερση με εκατοντάδες νεκρούς.

Κένυα
Το ΔΝΤ περιέκοψε την εποπτεία της Κενυατικής Κεντρικής Τράπεζας στη ροή κεφαλαίων από και προς τη χώρα. Αποτέλεσμα αυτού δεν ήταν να προσελκυθούν διεθνή επενδυτικά κεφάλαια, όπως διακήρυσσε ως στόχο το Ταμείο, αλλά ο τότε πρωθυπουργός και άλλα μέλη της κυβέρνησης να διοχετεύσουν στο εξωτερικό κλεμμένα δις εγχώριου νομίσματος στο μεγαλύτερο ιστορικά οικονομικό σκάνδαλο της χώρας. Έτσι, τα μέτρα του Ταμείου άφησαν τη χώρα οικονομικά πιο ευάλωτη από ότι ήταν πριν τον ερχομό του.

Ανατολική Ευρώπη
Ο ερχομός του ΔΝΤ είχε ανάλογα αποτελέσματα και στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. Στη Λεττονία, η μείωση των συντάξεων κατά 10%, των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων κατά 20% και των εκπαιδευτικών και γιατρών κατά 40% προκάλεσε τελικά μείωση του ΑΕΠ κατά 24% μέσα σε δύο χρόνια. Στη Ρουμανία απολύθηκαν 130.000 δημόσιοι υπάλληλοι, συρρικνώθηκε η βιομηχανική παραγωγή, κυρίως στην αυτοκινητοβιομηχανία και στη μεταλλουργία και τελικά το ΑΕΠ μειώθηκε 9% μέσα σε ένα χρόνο. Στην Ουγγαρία καταργήθηκε η 13η σύνταξη, το επίδομα Χριστουγέννων και περικόπηκαν κατά 20% έως 30% οι μισθοί των δημοσίων υπαλλήλων. Έρευνα του πανεπιστημίου του Γιέηλ απέδειξε ότι στις 21 χώρες της ανατολικής Ευρώπης, όπου δόθηκαν δάνεια του ΔΝΤ, τα κρούσματα φυματίωσης αυξήθηκαν κατά 16.6%.

Η Ελλάδα έχει περάσει το σημείο μηδέν, όπου θα μπορούσε να περιορίσει μέχρι κάποιο βαθμό τις κοινωνικές επιπτώσεις της οικονομικής και δημοσιονομικής της κρίσης. Στα πλαίσια του υπάρχοντος συστήματος εξουσίας κάτι τέτοιο θα ήταν εφικτό μέσα από ένα μίγμα σοσιαλδημοκρατικών πολιτικών, που θα έφερναν περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη, θα στήριζαν το εισόδημα των κοινωνικά αδυνάτων και θα ενίσχυαν τον παραγωγικό ιστό της χώρας, δηλαδή πολιτικών αντιδιαμετρικά αντίθετων με αυτές που εφαρμόζει το ΔΝΤ.

Όπως όλα όμως δείχνουν το σημείο μηδέν το έχουμε περάσει ανεπιστρεπτί. Οι πολιτικές, που τώρα ακολουθούνται, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε μείωση του παραγόμενου πλούτου κατά 5%, σε εκτίναξη των αναγκών δανεισμού στα 75 δις και σε διόγκωση του χρέους από τα 113% στα 153% του ΑΕΠ στα επόμενα πέντε χρόνια. Αυτό είναι το βέλτιστο σενάριο, γιατί, σε περίπτωση που ληφθούν νέα οικονομικά μέτρα, η τροφοδότηση του φαύλου κύκλου, που έχουν ξεκινήσει τα ήδη εφαρμοζόμενα, θα οδηγήσει σε χειροτέρευση της κατάστασης.

Όπου έχει παρέμβει, το ΔΝΤ έχει κάνει τα αδύνατα δυνατά για την όσο το δυνατόν πιο σύντομη αποπληρωμή των διεθνών χρεών των τοπικών κοινωνιών προς το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα και για να καταστήσει αυτές όσο το δυνατόν πιο ευάλωτες και ανοχύρωτες στο διεθνές κεφάλαιο. Ο αναπόφευκτος ερχομός του στην Ελλάδα θα έχει αυτούς ακριβώς τους στόχους. Για να ξεπεραστεί η κρίση αυτό που απαιτείται είναι να βάλουμε με δυνάμωμα των κοινωνικών αντιστάσεων και δομών μας και με εξεγέρσεις στα εφαρμοζόμενα μέτρα τους ακριβώς αντίθετους στόχους. Στάση πληρωμών στο διεθνές χρέος και αναδιάρθρωση αυτού. Τιμωρία των εγχώριων διαχρονικά υπαιτίων. Επίθεση στο κεφάλαιο με άμεσα μέτρα κοινωνικής δικαιοσύνης. Επαναθεμελίωση του πολιτικού συστήματος σε πιο δίκαιες και δημοκρατικές βάσεις. Και κυρίως συντονισμό με κινήματα των άλλων χωρών της ΕΕ. Το ΔΝΤ δεν είναι μονόδρομος, είναι αδιέξοδο. Μονόδρομος είναι να πάρουμε τις τύχες μας στα χέρια μας.

Advertisement