Η άμεση δημοκρατία είναι μια πολύ παλιά ιστορία. Ανέκαθεν αποτελούσε το όχημα της οργάνωσης των μαζικών κοινωνικών κινημάτων, που επιτίθονταν στα καθεστώτα τους. Πάντα υποχωρούσε, όταν η παλίρροια των κοινωνικών αγώνων έδινε τη θέση της στην άμπωτη της παγίωσης ηγετικών ομάδων και σχέσεων κυριαρχίας. Ήταν δε το αρχιμήδειο σημείο, στο οποίο προσέγγιζαν οι πιο προοδευτικές τάσεις της ριζοσπαστικής σκέψης, της αναρχίας και του κομμουνισμού. Αυτά από το παρελθόν. Σήμερα, η πτώση των ιδεολογιών και η χρεωκοπία των κάθε λογής λογικών της πρωτοπορίας φέρνει την άμεση δημοκρατία στο προσκήνιο, ως το εργαλείο για την ανάδυση του αυτεξούσιου ατόμου, την ανάπτυξη της κοινωνικοποίησης κόντρα στον κοινωνικό κατακερματισμό και την συλλογική επανεφεύρεση της ριζοσπαστικής κοινωνικής αλλαγής. Στην πιο προοδευτική της εκδοχή, αυτή της αυτοθέσμισης, η άμεση δημοκρατία συνιστά ενδελεχή και εμπεριστατωμένη πολιτική και πολιτειακή πρόταση για την ανατροπή του υπάρχοντος και την προοπτική της κοινωνικής απελευθέρωσης. Στο ξεκίνημα του 21ου αιώνα η άμεση δημοκρατία ως αυτοθέσμιση υιοθετείται σταδιακά ως στρατηγική επιλογή από τα ανταγωνιστικά κινήματα στην πάλη ενάντια στην κυριαρχία. Από τις πλατείες αυτού του κόσμου στέλνεται το μήνυμα των “από κάτω” : ιστορία ερχόμαστε.
Ανάδυση και Κοινωνικοποίηση του Αυτεξουσίου Ατόμου
Σχεδόν κάθε προφητεία της επανάστασης εμπεριείχε και μία επαναστατική πρωτοπορία, που θα οδηγούσε την ανθρωπότητα στη γη της επαγγελίας. Πέρα όμως από τα μυαλά των ριζοσπαστών διανοητών, στην έρημο του πραγματικού, ο μοναδικός παράγοντας ριζοσπαστικής κοινωνικής αλλαγής υπήρξε ανέκαθεν το αυτεξούσιο άτομο, δηλαδή το πολιτικό υποκείμενο που από κοινού με άλλους οικοδομεί την ιστορία. Οι σύγχρονες καπιταλιστικές κοινωνικές σχέσεις και αξίες αναπαράγουν κατακερματισμένα άτομα με αδυναμία στη συγκρότηση συλλογικοτήτων αλληλεγγύης και συνεργασίας. Οι αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες μέσα στα κινήματα λειτουργούν σε αντίρροπη κατεύθυνση, συγκροτώντας κοινοτικές σχέσεις και αξίες, που συγκλίνουν στην ανάδυση και κοινωνικοποίηση του αυτεξούσιου. Για να πάρει όμως μαζικά χαρακτηριστικά η οικειοποίηση του δημόσιου χωροχρόνου, είναι αναγκαία η συνειδητή επιλογή για τη συγκρότηση αμεσοδημοκρατικών αυτοθεσμίσεων σε μακροκοινωνικό επίπεδο.
Συλλογική Επανανοηματοδότηση
Η αυτοοργάνωση των “από κάτω” με όρους ανατροπής απαιτεί σε παράλληλο χρόνο την συλλογική χάραξη κοινών τρόπων σκέψης, νοημάτων και αξιών και κατ’ επέκταση την συνολική επανανοηματοδότηση της κοινής ζωής. Η διεξαγωγή ενός δημοσίου “από τα κάτω” διαλόγου σε εξισωτική βάση και με ελεύθερη κυκλοφορία και ανταλλαγή σκέψεων, απόψεων και εμπειριών, όπως εγγυώνται οι αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, συγκροτεί μία εναλλακτική δημόσια κοινωνική σφαίρα σε ρήξη με την καπιταλιστική σφαίρα των κυρίαρχων εταιρικών μέσων ενημέρωσης. Για να μην έχει όμως εφήμερο χαρακτήρα, ο δημόσιος “από τα κάτω” διάλογος είναι αναγκαίο να αυτοθεσμίζεται συνειδητά, δηλαδή να συναποφασίζονται οι κανόνες και οι οργανωτικές του δομές και να υπάρχει χωροχρονικός του συντονισμός. Έτσι, κάθε χώρος αντίστασης και κάθε πλατεία μπορούν να γίνονται χώρος διεξαγωγής δημοσίου “από τα κάτω” διαλόγου σε συντονισμό μεταξύ τους για την αμφισβήτηση των επιλογών της κυριαρχίας και την αντιπαράταξη των δικών μας αναγκών, βουλήσεων και αγώνων. Μία τέτοια εναλλακτική δημόσια σφαίρα κυκλοφορίας των κοινωνικών αγώνων, εφικτή περισσότερο από ποτέ πλέον σήμερα με την εξέλιξη των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, είναι το πρώτο βασικό βήμα για τον ριζοσπαστικό εκδημοκρατισμό της κοινωνίας.
Ρήξη με το Υπάρχον
Αν το βασικό ιδεώδες του κοινωνικού αναρχισμού είναι η καταστροφή του κράτους και κάθε άλλης διαχωρισμένης από την κοινωνία εξουσίας, τότε δεν υπάρχει πολιτειακή πρόταση πιο κοντινή σε αυτό από την αμεσοδημοκρατική. Η άμεση δημοκρατία τόσο ως άμεση δράση όσο και ως αυτοθέσμιση έρχεται σε πλήρη ρήξη με το υπάρχον σύστημα κυριαρχίας, καθώς περνά μέσα από τον μετασχηματισμό όλων των κοινωνικών σχέσεων εξουσίας και τη διάχυση αυτής μέσα στην κοινωνία. Με τις οριζόντιές τους δομές οι θεσμισμένες αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες συνθλίβουν την ιεραρχία στη λήψη αποφάσεων και κάθε σχέση διαμεσολάβησης μεταξύ εξουσίας και κοινωνίας. Εχθρική στην ιδεολογική κατασκευή του οποιουδήποτε δημόσιου, κοινωνικού ή ταξικού συμφέροντος, που χωρεί αντιπροσώπευση από κάθε επίδοξη πρωτοπορία ή γραφειοκρατία, η άμεση δημοκρατία ως αυτοθέσμιση προτάσσει την ικανοποίηση των προσωποπαγών αναγκών και βουλήσεων μέσα από τη συνδιαμόρφωση της κοινής ζωής. Πέρα από κάθε γραφική πλέον ιδεολογική πρόσληψη της επαναστατικής διαδικασίας ως της μεγάλης ημέρας για την έφοδο προς τον ουρανό ή στα χειμερινά ανάκτορα, οι αμεσοδημοκρατικές δομές του ανταγωνιστικού κινήματος επαναστατικοποιούν βαθιά την καθημερινότητα της κοινωνίας, ανοίγοντας μονοπάτια, δρόμους και λεωφόρους προς την κοινωνική απελευθέρωση.
Οικονομία & Πολιτική
Είναι ίσως κοινότοπη η διαπίστωση ότι η σφαίρα της οικονομικής δραστηριότητας είναι κεντρικής σημασίας στον καπιταλισμό. Η κεντρικότητα όμως αυτή δεν είναι ούτε αναγκαία αλλά ούτε και θεμιτή σε μία πιο ελεύθερη κοινωνία. Εντούτοις, η υπάρχουσα συνθήκη δημιουργεί για το ανταγωνιστικό κίνημα το ζήτημα της κεντρικότητας της ταξικής πάλης, του κέντρου δηλαδή όπου συγκροτούνται και αποκρυσταλλώνονται οι καπιταλιστικές σχέσεις κυριαρχίας. Η ιστορική εμπειρία έχει δείξει ότι εργατικοί αγώνες που παραμένουν μέσα στο πλαίσιο της συνθήκης της εκμετάλλευσης, δίχως να το αναιρούν, και δεν θέτουν το ζήτημα της κατάργησης της ίδιας της εργατικής τάξης, δηλαδή το ζήτημα του μετασχηματισμού των ίδιων των σχέσεων παραγωγής, αναπαράγουν την υπάρχουσα καπιταλιστική συνθήκη. Αντιθέτως, ο κόσμος της εργασίας κινούνταν σε απελευθερωτική κατεύθυνση, όταν αμφισβητούσε την ίδια τη θέση του στην παραγωγή, προτάσσοντας την αυτοδιαχείριση της παραγωγής με άμεση δημοκρατία. Και αποκτούσε τέτοιες δυνατότητες, όταν ανέπτυσσε έντονα την αίσθηση της κοινότητας όχι μόνο κατά την παραγωγική διαδικασία αλλά κυρίως εκτός και ενάντια σε αυτή, στη ζωή των εργατουπόλεων και στις κοινότητες των εργατικών αγώνων. Είναι λοιπόν ζητούμενες οι αμεσοδημοκρατικές αυτοθεσμίσεις στους χώρους εργασίας και σε ολόκληρη την παραγωγή, που καταργούν την κυριαρχία των αφεντικών και στην αλλοτρίωση της μισθωτής σκλαβιάς αντιπαραθέτουν την χειραφέτηση του κόσμου της εργασίας, στον ανταγωνισμό την αλληλεγγύη και την προσφορά στην κοινότητα. Είναι δε δεδομένη η σχέση έντασης μεταξύ της άμεσης δημοκρατίας ως αυτοθέσμισης σε κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής – και επομένως και στην οικονομική σφαίρα – και των σχέσεων παραγωγής καθώς και της οξείας οικονομικής διαστρωμάτωσης των σύγχρονων κοινωνιών, η οποία συνεπάγεται την εγκαθίδρυση ανάγλυφων σχέσεων κυριαρχίας σε όλο το κοινωνικό σώμα. Άμεση δημοκρατία και καπιταλισμός είναι λοιπόν κάτι εντελώς ασύμβατο. Για την αναίρεση όμως του δεύτερου προέχουν οι αμεσοδημοκρατικές θεσμίσεις παραγωγής και κατανάλωσης από τα κάτω τόσο στα πλαίσια της ταξικής πάλης δια της κατάληψης των μονάδων παραγωγής όσο και με τη συγκρότηση και την δικτύωση νέων αμεσοδημοκρατικών μονάδων παραγωγής. Μορφές και περιεχόμενα αγώνα εντός και εκτός της παραγωγής δεν τελούν σε αμοιβαίο αποκλεισμό αλλά σε δημιουργική συνάρτηση με όλα τα ενδεχόμενα της ζωής ανοιχτά για το ποια απ’ όλα επιταχύνουν τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς που θέλουμε.
Το Νόημα της Αυτοθέσμισης
Το πρόταγμα της κοινωνικής αυτονομίας επιτάσσει τη διαρκή κοινωνική αυτοθέσμιση ανάλογα με τις ανάγκες και τις πολιτικές βουλήσεις των ανθρώπων. Στηρίζεται στον συνεχή πειραματισμό ως προς τις μορφές οργάνωσης και στην ευελιξία των οργανωτικών δομών, ώστε αυτές να εξελίσσονται μέσα στον χρόνο σε διαρκή αλληλεπίδραση με τους κοινωνικούς μετασχηματισμούς. Στα πλαίσια ενός τέτοιου προτάγματος λαμβάνεται ως δεδομένη η πολλαπλότητα των εκδοχών, που δύναται να λαμβάνει η κοινωνική πραγματικότητα, και θεωρείται ως εγγενούς αξίας η δυνατότητα των ανθρώπων να διαπλάθουν τις συνθήκες της κοινής τους ζωής και να επανανοηματοδοτούν τον κόσμο ανάλογα με τη συλλογική τους βούληση. Για την ολοκληρωμένη συνείδηση σχετικά με τη λειτουργία τους, η κοινωνική αυτοθέσμιση πέρα από διαρκής είναι αναγκαία και ρητή μέσω της ρητής καταγραφής των κανόνων λειτουργίας και της διαμόρφωσης συγκεκριμένων προϋποθέσεων και διαδικασιών για την αναδιαμόρφωσή τους.
Στις αμεσοδημοκρατικές αυτοθεσμίσεις η διαδικασία διαλόγου και λήψης αποφάσεων στηρίζεται στην άμεση συμμετοχή ίσων και ελεύθερων ανθρώπων, η δε συμμετοχή αυτή εκτείνεται στο μέτρο, που οι λαμβανόμενες αποφάσεις δύνανται να επηρεάζουν την ελευθερία τους. Είναι επομένως άμεση απόρροια της ισοελευθερίας το ότι η συμμετοχή στις διαδικασίες λήψης των αποφάσεων μπορεί να είναι άμεση, μόνο εφόσον στηρίζεται στην αρχή της πλειοψηφίας και της αριθμητικής ισότητας της ψήφου κάθε συμμετέχοντος, εφόσον πρώτα εξαντλούνται τα περιθώρια για την επιδίωξη ομοφωνίας. Οποιαδήποτε άλλη εκδοχή, όπως αυτή της ομοφωνούσας άμεσης δημοκρατίας που υποστηρίζεται πλέον μόνο στο επίπεδο της θεωρητικής αναζήτησης ορισμένων παραφυάδων της ατομιστικής αστικής σκέψης, αποτελεί υποταγή της συλλογικότητας στο άτομο και συνδέεται με την ιδεολογική κατασκευή του μοναχικού ατόμου κόντρα και έξω από κάθε κοινωνία.
Περαιτέρω, εκτός από διαρκείς και ρητές, οι αμεσοδημοκρατικές αυτοθεσμίσεις πρέπει να διασφαλίζουν την αποφυγή άτυπης συσσώρευσης της εξουσίας, επιτείνοντας κατ’ ουσία τον πολιτικό έλεγχο πάνω σε ενδεχόμενους εκπροσώπους, με δικλείδες ασφαλείας όπως επί παραδείγματι (α) η άμεση και τακτή εκλογή / διορισμός για όλες τις θεσμισμένες θέσεις εκπροσώπησης και (β) σε περιπτώσεις ο εκ περιτροπής ή κληρωτός χαρακτήρας της εκλογής / διορισμού ή το πεπερασμένο της επανάληψης αυτών, (γ) η ελεύθερη ανακλητότητα και (δ) η τακτή λογοδοσία και απόδοση ευθυνών. Περαιτέρω, προϋποθέσεις, οι οποίες διασφαλίζουν την αμεσότητα στην συμμετοχή, θέτοντας όρια στην ενάσκηση της πολιτικής κρίσεως των εκπροσώπων, είναι επί παραδείγματι (α) η δημοσιότητα και η διαφάνεια της δράσης των εκπροσώπων στους εκπροσωπούμενους με τη βοήθεια της τεχνολογίας, (β) οι θεσμισμένες υπό όρους δυνατότητες ανατροπής των αποφάσεων των εκπροσώπων από τους εκπροσωπούμενους και (γ) οι κανόνες περί της μη ανατροπής των κατευθυντήριων γραμμών της εκάστοτε πολιτικής βούλησης των εκπροσωπούμενων μέσα από τις αποφάσεις των εκπροσώπων.
Έτσι, ένα αμεσοδημοκρατικό πολιτικό σύστημα σε αδρές γραμμές στηρίζεται στην τυπική και ουσιαστική ισοκατανομή της πολιτικής εξουσίας σε όλους τους πολίτες και βρίσκει τη βάση του στο ιδανικό του αδιαχώριστου μεταξύ θεσμίσεων της πολιτικής εξουσίας και κοινωνίας. Με αυτό τον τρόπο καλλιεργεί διαρκώς τη δυνατότητα μίας κοινωνίας ανθρώπων να αυτοκυβερνιούνται, δηλαδή να θέτουν οι ίδιοι τους νόμους της κοινής τους ζωής, να διαχειρίζονται οι ίδιοι την συλλογική τους εξουσία και να φέρουν συλλογικά πλήρη και ακέραια την ευθύνη για τα ανωτέρω. Δεν είναι απλώς εφικτό υπό την έννοια μίας φιλολογικής συζήτησης ανάμεσα σε εγκεφάλους, παίρνει υλική υπόσταση και σφυρηλατεί κοινωνικές σχέσεις μέσα από την πράξη μας, είναι ζήτημα άμεσης δράσης για το πέρασμα από την κοινωνική αντεξουσία στην κοινωνική απελευθέρωση.
in_love_with_life 
18 Ιουνίου, 2011 στο 5:53 πμ |
Πράγματι πολύ ωραίο και με συνοχή κείμενο.
Εκτίμησή μου πως ο συνεκτικός κρίκος όλων αυτών είναι μία νέα ταυτότητα πολίτη, του πραγματικά αλληλέγγυου στο διπλανό του.
Βλέπεις κάτι τέτοιο να ανακύπτει από τις πλατείες;
18 Ιουνίου, 2011 στο 7:21 πμ |
Πιστεύω πως έχουμε πολύ δρόμο ακόμη.
18 Ιουνίου, 2011 στο 8:30 πμ |
Όντως.
Ευχαριστώ για την απάντηση
21 Ιουνίου, 2011 στο 6:24 πμ |
Πάρα πολύ καλό κείμενο.
Thanx for sharing inlove…
=)
21 Ιουνίου, 2011 στο 8:00 πμ |
Θα είναι στο 1ο τεύχος του Περιοδικού της Βαβυλωνίας, το οποίο άνευ απροόπτου θα είναι στα περίπτερα από 1η Ιουλίου (αν δεν μας λυγίσουν τα οικονομικά).
2 Ιουλίου, 2011 στο 12:43 πμ |
Ωραίο κείμενο.Μια επισήμανση μόνο.Η άμεση δημοκρατία δεν είναι το καθεστώς της αυτοθέσμισης.Αυτοθέσμιση υπάρχει και τώρα.Το θέμα είναι η επίγνωση της αυτοθέσμισης που είναι ικανή (δεν μπορώ να πω αναγκαία) συνθήκη πραγμάτωσης της άμεσης δημοκρατίας.
Ως εκ τούτου μπορείς να λες πως άμεση δημοκρατία είναι το κοινωνικό καθεστώς όπου η κοινωνία έχει την επίγνωση ότι αυτή δημιουργεί τους θεσμούς και τους νόμους της,ότι δεν είναι ιεροί και απαράβατοι (ιστορικοί νόμοι πχ) και ότι μπορεί να τους αλλάξει όποτε θέλει (για να θυμηθούμε λίγο και τον κορνήλιο..)
2 Ιουλίου, 2011 στο 10:04 πμ |
Σε ευχαριστώ για το σχόλιο. Όμως διαφωνώ. Μπορεί βέβαια το θέμα να είναι περιορισμένης σημασίας αλλά η άποψή μου είναι ότι μία κοινωνία με διαχωρισμένη πολιτική εξουσία δεν αυτοθεσμίζεται. Αλλιώς η λέξη ετερονομία θα ήταν άνευ νοήματος. Επίκαιρο παράδειγμα : η απαγόρευση απόπλου για τη Γάζα, η απόφασή της από συγκεκριμένους θεσμούς και η επιβολή της από άλλους. Που ακριβώς έγκειται η αυτοθέσμιση.
Επίσης, λάβε υπόψη σου ότι δεν χρησιμοποιώ την λέξη με βάση κάποια σημασία που της είχε αποδώσει κάποιος άλλος (πχ. Καστοριάδης) αλλά όπως τη νοηματοδοτώ εγώ. Κι αυτό γιατί Καστοριάδη εν προκειμένω έχω διαβάσει μόνο διαγω
2 Ιουλίου, 2011 στο 12:48 μμ |
Η απαγόρευση του απόπλου για την Γάζα μπορείς να πεις πως είναι θεσμικό θέμα, αλλά το βλέπεις επιλεκτικά αν μπορώ να το πω έτσι.Οι θεσμοί δεν έχουν να κάνουν μόνο με το θέμα της ρητής εξουσίας αυτό που ο καστοριάδης ονομάζει ορθά «πολιτική»), αλλά με το θέμα της ριζικής εξουσίας (του κοινωνικού φαντασιακού).Από αυτήν την άποψη είχε δίκιο όταν έλεγε πως η κοινωνική θέσμιση είναι το ίδιο ξενωτική για τους καπιταλιστές, όσο και για την υπόλοιπη κοινωνία.Το ότι το Πασόκ τόσα χρόνια νομοθετούσε κατάπτυστα το ξέρει όλη η κοινωνία (και το ήξερε σε μεγάλο βαθμό).Το γεγονός ότι δεν αντιδρούσε σημαίνει ότι είτε έβρισκε νόημα στην υπάρχουσα θέσμιση (ή και την επέβαλλε βλ. πελατειακές σχέσεις) είτε αδιαφορούσε.Οι θεσμοί εξάλλου δεν είναι κάτι που μπορεί να το επιβάλλει μια κυρίαρχη ομάδα πηγαίνοντας κόντρα στον λαό, μιας και μιλάμε για κάτι βαθύτερο από το «κάνε αυτό αλλιώς θα πας φυλακή».Δεν είναι δηλαδή ότι η φωτιά καίει και αν ως εκ τούτου αν την ακουμπήσεις θα σε κάψει.Είναι και να καταλάβεις «γιατί» καίει (κάπως αδόκιμο το παράδειγμα:P).Είναι γνωστό δηλαδή πως η κυριαρχία απαιτεί την μη-κατάργηση της στάσης που την ευνοεί τόσο από τον κυρίαρχο όσο και από τον υποτακτικό, ή για να το πούμε πιο κομψά, στόχος δεν είναι να ανατρέψουμε τους κυρίαρχους, αλλά τους θεσμούς που επιτρέπουν την ανάδυσή τους.
Εγώ θεωρώ πως «το τι γίνεται» σε μια κοινωνία δεν αποτελεί δράση των «κυρίαρχων», αλλά όλων των «πολιτών» (η απάθεια και ο ατομικισμός στην συγκεκριμένη περίπτωση κάνουν πολλά).
Ρίξε μια ματιά εδώ αν θες.
3 Ιουλίου, 2011 στο 8:49 πμ |
Πραγματικά ευχαριστώ για τα σχόλια. Πάνω στο τελευταίο μερικές παρατηρήσεις :
1. Πράγματι αυτό που πρέπει να ανατρέψουμε είναι κοινωνικές σχέσεις, οι πιο θεμελιωμένες από τις οποίες είναι λόγου χάρη το κράτος, το υπάρχον χρηματοπιστωτικό σύστημα, η καπιταλιστική αγορά κτλ. Οι σχέσεις αυτές υπάρχουν σοβαροί λόγοι που υπάρχουν. Για να ανατραπούν λοιπόν πρέπει να λάβουν χώρα εκτεταμένοι κοινωνικοί μετασχηματισμοί, οι οποίοι έχουν ως κέντρο τους την πολιτική και δευτερευόντως την οικονομία. Το θέμα είναι πως τους επιταχύνουμε.
2. Σίγουρα το τι γίνεται σε μία κοινωνία είναι και σε συνάρτηση με τις αντιστάσεις των από κάτω. Αυτό είναι μία από τις πιο εμπνευσμένες θέσεις της Ιταλικής αυτονομίας στη μελέτη των μετασχηματισμών της σχέσης «κεφάλαιο» μέσα στον χρόνο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι οι από κάτω συμμετέχουν στην αυτοθέσμιση, είτε παραμένουν απαθείς είτε αντιστέκονται είτε αποδέχονται αυτό που γίνεται. Και στις τρεις αυτές περιπτώσεις ετεροκαθορίζονται στο μέτρο που δεν λαμβάνουν μέρος στις αποφάσεις. Αν ισχύει το αντίθετο, τότε σε μία επιχείρηση δεν υπάρχουν ποιοτικά χαρακτηριστικά για τον διαχωρισμό διευθυνόντων και διευθυνόμενων αλλά όλοι συμμετέχουν στην διεύθυνση της παραγωγής.
3. Τρεις είναι οι λόγοι, εξαιτίας των οποίων οι από κάτω δεν ανατρέπουν τη συνθήκη της κυριαρχίας τους. Ο καταναγκασμός και ο φόβος αυτού. Η αλλοτρίωση με την ευρύτερη έννοια της επικράτησης των κυρίαρχων αξιών και στους από κάτω. Η ουσιαστική αδυναμία κοινωνικής οργάνωσης σε άλλες βάσεις, που προκύπτει από συγκεκριμένα προβλήματα συντονισμού και συνεργασίας σε συνθήκες ελευθερίας. Το τελευταίο έχει παραμεληθεί από τη ριζοσπαστική σκέψη, καθώς η κατάκτησή του θεωρείται αυτονόητη για κάποιον λόγο ενώ δεν είναι καθόλου. Εν πάσει περιπτώσει σε καμία από τις τρεις περιπτώσεις δεν βλέπω το λόγο να θεωρήσω ότι οι από κάτω συμμετέχουν στη θέσμιση της κοινωνίας τους αλλά περισσότερο θεωρώ ότι μιλάμε καθαρά για στυγνή κυριαρχία.
4. Ας μην ξεχνάμε μία σωστή σκέψη του Φουκώ περί εξουσίας. Η εξουσία, λέει ο Φουκώ, δεν λειτουργεί πάνω και έξω από τον κυριαρχούμενο αλλά μέσω αυτού. Κλασικό παράδειγμα είναι οι μαλάκες οι μπάτσοι αλλά και ανώτερα γρανάζια του συστήματος, όπως οι Πρετεντέρηδες και οι κάθε λογής τεχνοκράτες. Όλοι αυτοί συνδράμουν στα πλέγματα εξουσίας αλλά λειτουργούν κυρίως ως όργανά της, ετεροκαθοριζόμενοι ανάλογα με τα κελεύσματά της. Δεν νομίζω ότι ο μπάτσος συμμετέχει στη θέσμιση αυτού που του συμβαίνει, ίσως βέβαια ο Πρετεντέρης είναι άλλη περίπτωση.
3 Ιουλίου, 2011 στο 1:16 μμ |
1.Συμφωνούμε
2.Και πάλι σου λέω πως αυτό που λες έχει να κάνει με την ρητή εξουσία (την άσκηση πολιτικής) και η οποία δεν αφορά όλο το κοινωνικό φάσμα.Ο τρόπος συμπεριφοράς στους μετανάστες,οι σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ των 2 φύλων,η αντιμετώπιση των gay,οι σχέσεις μεταξύ δασκάλου μαθητή, οι σχέσεις μεταξύ μαθητών, οι σχέσεις μεταξύ γονέα-παιδιού,οι σχέσεις μεταξύ διάσημων-μη-διάσημων, οι σχέση μπάτσου-«πολίτη» και όλες γενικότερα οι κοινωνικές σχέσεις υπάρχουν ως θεσμισμένες,δηλαδή κοινωνικά κυρωμένες και όχι εξωτερικευμένες από τους «πάνω».Δεν μπορούν να είναι μάλιστα γιατί οι σχέσεις αυτές είναι συλλογικές δημιουργίες και όχι προϊόν νομοθετημάτων των 300…Οι «απο πάνω» αναδείχθηκαν μέσα από αυτούς τους θεσμούς και «πιστεύουν» σε κάποιο βαθμό σε αυτούς (είτε εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός ότι έχουν αυτονομηθεί-βλέπε «έθνος»,»θρησκεία»..) και όχι σε πείσμα αυτών που σημαίνει ότι είναι κοινωνοί των κυρίαρχων κοινωνικών (φαντασιακών) σημασιών,πράγμα που μπορείς να το δεις αν κάτσεις να ασχοληθείς με το πρόσφατο «ναυάγιο» στο πρωτάθλημα του ποδοσφαίρου και δεις τις συνομιλίες των ιδιοκτητών του ΠΑΟ-ΟΣΦΠ που είναι τάχα μου «αστοί», μπορείς να το δεις από το γεγονός ότι αυτοί που πλούτισαν εις βάρος όλης της κοινωνίας είναι κάτι βλαχοεπαρχιότες που αναδείχθηκαν από τους πολλούς κλπ…Προφανώς και η εμπορευματοποίηση και το διαφημιστικό σύστημα «χειραγωγεί», αλλά αυτό υπάρχει και ως απαίτηση από όλη την κοινωνία.Την καλλιεργεί και καλλιεργείται από αυτήν.
3.Ο καταναγκασμός και ο φόβος έχει να κάνει με περιόδους σαν και αυτή, περιόδους «ρευστοποίησης» των σημασιών.Ο κόσμος θέλει κάτι «άλλο», δεν το έχει μορφοποιήσει ,αλλά θέλει να το οικοδομήσει στα συντρίμμια του παλιού.Η χειραγώγηση που υπάρχει σε περιόδους «ησυχίας» ή και «ευημερίας» όπως 2004 Ολυμπιακοί αγώνες κλπ.. υπάρχει επειδή υπάρχει πρόσφορο έδαφος για χειραγωγησιμότητα.Είναι προφανές πως σε ένα πληθυσμό με έντονα ρατσιστικά και ξενοφοβικά αισθήματα,μπορείς να εκμεταλλευτείς καταστάσεις.Ο αγώνας είναι αγώνας σημασιών και όχι αγώνας να ανατρέψουμε το «κράτος» (όχι πως είμαι υπερ του κράτους).Αυτήν την στιγμή (ακόμα και αυτήν που μιλάμε), ο αγώνας κατά του «κράτους» είναι επίσης αγώνας κατά όχι μόνο της «Αστικής τάξης» που είναι 100 οικογένιες, αλλά και αγώνας ενάντια στο σύνολο της κοινωνίας (και οι αριστεροί κρατιστές δεν είναι εξάλλου?).
Το θέμα της αλλοτρίωσης είναι γενικότερο.Αφορά και τους πάνω και τους κάτω.Το θέμα ότι οι αυτονομημένοι θεσμοι επιτρέπουν την ανάδειξη «κυρίαρχων».Μην ξεχνάς πως οι μεταμοντέρνοι (όπως ο Φουκώ που παραθέτεις πιο κάτω) έχουν δίκιο όταν λένε πως οι «αξίες» είναι κοινές για όλους πλέον.Ο εργαζόμενος δεν θέλει να απελευθερωθεί, θέλει να γίνει προϊστάμενος και ηδονίζεται στην ιδέα αυτή.ΔΕΝ υπάρχει δράση του «κεφαλαίου» εκεί.
«Η ουσιαστική αδυναμία κοινωνικής οργάνωσης σε άλλες βάσεις» είναι πραγματικό πρόβλημα ,ακόμα και για αυτούς που έχουν διαφορετικό «‘οραμα».Εδώ δεν έχω να προσθέσω πολλά.Συμφωνώ.
4.Αυτό θέλω να σου πω τόση ώρα.Όλοι αυτοί οι μαλάκες (μπάτσοι-δημοσιογράφοι κλπ..) δεν είναι μόνο εργαλεία της εξουσίας.Είναι η εξουσία η ίδια.Ο μπάτσος που αποτελεί πρότυπο για όλα τα μικρά παιδιά είναι εξουσία.Οι «αστοί»,αυτοί που τάχα μου είναι πίσω από την «σκηνή» και παίζουν το επιτραπέζιο που λέγεται «Γη» (κατά την αφελή μαρξίζουσα/αναρχική θέση) είναι και αυτοί εξουσία, αλλά ταυτόχρονα είναι ετεροκαθορισμένοι,αλλοτριωμένοι.Το θέμα είναι πως η ίδια η κίνηση του «κεφαλαίου» ,με ό,τι αυτό συνεπάγεται (διαφημίσεις,θέαμα κλπ), διαμορφώνει και «κατασκευάζει» αν μπορούμε να το πούμε έτσι απλοϊκά συνειδήσεις, αλλά κατασκευάζεται και από αυτές.Θα ήταν αστείο να μου πεις για παράδειγμα πως το ποδόσφαιρο ως θέαμα (το πιο τρανταχτό παράδειγμα την ξένωσης όλης της κοινωνίας ανεξαρτήτως «τάξης») είναι αποτέλεσμα 5-6 μεγαλοκαπιταλιστών που θέλουν να τα κονομήσουν.
Νομίζω πως η ουσιώδης διαφορά μας έγκειται στο γεγονός ότι εγώ δεν εκλαμβάνω τις μεταβολές μόνο συνέπεια της δράσης μιας κυρίαρχης ομάδας, αλλά όλης της κοινωνίας,δίνοντας περισσότερο βάση στο φαντασιακό και όχι σε αυτούς που επωφελούνται από αυτό και αναδεικνύονται σε θέση κυρίαρχων ή μη.
Ενδιαφέρουσα πάντως συζήτηση.
Υ.Γ-Ξέχασα να το αναφέρω στο πρώτο σχόλιο.Η αυτοθέσμιση, όπως νομίζω «ανέλυσα» σε αυτό το σχόλιο είναι θέμα συλλογικό.Στην δημοκρατία η αυτοθέσμιση είναι ΡΗΤΗ και όχι υπόρρητη.